Chiến dịch của Buttigieg trên thực tế đã thành công hơn dự đoán của hầu hết các chuyên gia. Ban đầu, ông bị đánh giá là không đáp ứng đủ những tiêu chuẩn thông thường. Mặc dù vậy, ông đã chiến thắng tại bang Iowa và đứng thứ 2 tại bang New Hampshire trước khi rút lui.
Tháng 3.2019, Buttigieg nổi lên như một gương mặt mới và trẻ trung của chính trường Mỹ. Ông từng phục vụ trong quân ngũ, tốt nghiệp Đại học Harvard, thông minh, hóm hỉnh và khác biệt (đồng tính công khai). Buttigieg khẳng định sẽ cơ cấu lại hệ thống chính trị và tấn công Obamacare (dù từng ủng hộ) trong các cuộc tranh luận.
Pete Buttigieg là một trong những người trẻ nhất từng dấn vào chặng đua đến Nhà Trắng
Bất chấp việc bị xem nhẹ, Buttigieg đã dần chứng minh được mình là một ứng viên nặng ký, xứng đáng được xem trọng chứ không phải vụt sáng rồi chợp tắt. Cánh báo chí và các đối thủ đã bắt đầu chú ý đến ông. Điểm yếu trong hồ sơ của Buttigiege là mối quan hệ không tốt với các cử tri da đen, là việc từng làm cho công ty luật McKinsey (chuyên tư vấn cho giới siêu giàu) và từng tổ chức một buổi gây quỹ tại một hang động rượu vang ở California.
Nhìn chung, Buttigieg nhận được cảm tình của đối tượng người da trắng có học vấn cao, nhưng không thể vươn xa hơn.
Sự trỗi dậy và sụp đổ của “thị trưởng Pete”
Pete Buttigieg sau khi hoàn thành diễn văn cuối cùng trong vai trò thị trưởng South Bend vào năm 2019
Năm 2011, Buttigieg trở thành ngôi sao sáng của đảng Dân chủ sau khi được bầu làm thị trưởng South Bend – thành phố lớn thứ 4 của bang Indiana. Khi chuẩn bị rời khỏi Nhà Trắng, cựu Tổng thống Barack Obama đã liệt ông vào danh sách những nhà lãnh đạo tương lai của đảng Dân chủ.
Năm 2017, Buttigieg chạy đua giành chức Chủ tịch Ủy ban Quốc gia của đảng Dân chủ. Ông đã bỏ cuộc ngay trước vòng bỏ phiếu đầu tiên. Sự kiện này đã làm giảm bớt sự hứng thú của những người trong đảng dành cho ông.
Khi Buttigieg chính thức bước vào chặng đua vào đầu năm 2019, ông có những điều mà đảng Dân chủ cần để chống lại đương kim Tổng thống Donald Trump. Ngay từ sớm, Buttigieg đã nhấn mạnh đến nền giáo dục ưu tú của mình (Đại học Harvard, học bổng Rhodes), kỹ năng ngôn ngữ ấn tượng (thông thạo 7 thứ tiếng) và thời gian chinh chiến tại Afghanistan nhằm che lấp sự thiếu kinh nghiệm chính trị.
Pete Buttigieg và người bạn đời
Buttigieg ủng hộ cải cách thể chế như bãi bỏ đại cử tri đoàn, đăng ký cử tri tự động và cho phép Puerto Rico cùng Washington DC trở thành bang. Ngoài ra, ông cũng đề nghị thay đổi quy trình chọn thẩm phán tòa án tối cao nhằm không biến nó thành một cuộc đua sinh tử giữa hai đảng.
Thời gian đầu, Buttigieg không từ chối bất kỳ lời mời phỏng vấn nào từ báo chí. Độ phủ dày đặc của ông đã giúp công chúng dần cảm thấy quen thuộc với cái tên “Pete Buttigieg”. Đáng tiếc, chỉ nhiêu đó thôi không đủ. Buttigieg cần tìm ra thế mạnh của bản thân để không bị nhầm lẫn trong đám đông.
Chỉ sau vài tháng, Buttigieg dần được đưa ra so sánh với các chính trị gia lâu năm như Joe Biden, Bernie Sanders và đặc biệt là Elizabeth Warren. Thế nhưng, ông chưa bao giờ thật sự có thể sánh ngang hay gây uy hiếp lớn lên họ bởi thất bại trong việc kêu gọi sự ủng hộ từ cộng đồng gốc Phi.
Buttigieg đặc biệt bị người ủng hộ của Bernie Sanders căm ghét. Theo Vox, ông ta đại diện cho mọi thứ mà họ ghét về đảng Dân chủ: một đảng bị chi phối bởi giới thượng lưu và hầu như thoải mái với hiện trạng của chính trị Mỹ.
“Chúng tôi không cần những gã trẻ tuổi da trắng với gia đình xinh xắn, nền giáo dục ưu tú và những thông điệp trống rỗng về sự nâng đỡ và gắn kết lẫn nhau”, Robinson Robinson – biên tập viên của tờ Current Affair và là người phê bình Buttigieg từ rất sớm. “Hãy mang đến những con người thực sự chứ không phải những thây ma với CV hoàn hảo giống hệt nhau!”.
Đáng tiếc, Buttigieg đã không làm gì để đẩy lùi nhận xét trên.
Buttigieg công khai thuyết phục các nhà tài trợ giàu có, nổi tiếng nhất tại một hang rượu ở California – nơi chai rượu vang có giá 900 USD được phục vụ dưới mái vòm được trang trí bằng những viên pha lê Swarovski. Có lẽ ông cần tiền để bù đắp cho chiến dịch chưa nhận được nhiều sự quan tâm của mình nhưng đó là một bước đi mạo hiểm trong bối cảnh chính trường hiện nay tập trung vào sự bất bình đẳng. Các ứng viên còn lại cũng đã sử dụng điều này để tấn công ông trong những buổi tranh luận.
Mối quan hệ với cử tri da đen của Pete Buttigieg rất xấu
Vấn đề với cử tri da đen thậm chí còn xấu hơn. Một số cuộc thăm dò có quy mô quốc gia cho thấy Buttigieg không có sự hỗ trợ của người Mỹ gốc Phi. Khoảng thời gian làm thị trưởng South Bend của ông ghi nhận xung đột thường xuyên với những nhà hoạt động gốc Phi địa phương, trong đó có vụ bắn chết một người da đen vào tháng 6.2019.
Đội ngũ của Buttigieg tất nhiên đã cố gắng để cải thiện điều ấy nhưng không mấy hiệu quả, thỉnh thoảng còn gây tranh cãi như liệt kê những người Mỹ gốc Phi ủng hộ ông nhưng không có sự cho phép của họ. Đầu năm nay, một bài báo đăng trên Root cho thấy Buttigieg từng phớt lờ các sĩ quan da đen tại sở cảnh sát thành phố khi họ kêu gọi ông giúp đỡ.
Nếu đánh mất những người cánh tả và cử tri da đen, bạn cần phải tạo ra khoảng cách khác biệt ở một nơi khác. Buttigieg đã chiến thắng tại bang Iowa và New Hampshire (nơi ông đứng thứ hai) – hai bang này hầu hết là người da trắng. Chính vì thế, khi cuộc đua mở rộng ra những bang đa dạng hơn thì sức ảnh hưởng của Buttigieg dần bị giảm. Tại Nevada, ông đứng ở vị trí thứ 3 – thấp hơn người chiến thắng là Sanders đến tận 30%. Tại Nam Carolina – bang có nhiều người da đen – ông thậm chí còn không có đủ 10% số phiếu.
Tuy thất bại nhưng những gì Buttigieg đã làm được thật sự đáng nể. Ông đã từ một người vô danh thành một ứng viên sáng giá của đảng Dân chủ. Chỉ nhiêu đó thôi cũng có thể cho rằng Buttigieg đang sở hữu một tương lai chính trị tươi sáng.
Mai Thảo